Hapsche Loo / Huis te Haps
Hapsche Loo / Huis te Haps
Het huis genoemd naar de plaats waarbij het gelegen was.
Haps, Keltisch, in de vorm ‘appa’ heeft het met water te maken.
Bouwgeschiedenis:
In 1347 verblijven Reinoud ‘de Zwarte’ van Gelre en Otto van Cuijk op het huis, zodat het destijds al bestaan moet hebben. Na de Franse tijd verdween het huis van de kaart, maar tot diep in de negentiende eeuw heeft er nog muurwerk overeind gestaan. De fundamenten zitten mogelijk nog in de grond.
Bezitgeschiedenis:
De heren van Haps komen zijdelings al voor rond het jaar 1275. De heerlijkheid Haps was afhankelijk van de heren van Cuijk en was volgens Zutphens leenrecht sterk gebonden aan Gelre. De eerste bekende heer van Haps is Hendrick van Hoeps, welke vermeldt wordt in 1322. Na Hendrick vinden we Gijsbert van Haps na 1346, en vervolgens Jutta van Haps, waarna de heerlijkheid over gaat in handen van de familie Berlair. In 1417 gaat de heerlijkheid over op de Gelderse hertogen. Bastaard Eduard van Gulik wordt met Haps beleend. Na de nodige strubbelingen tussen de geslachten Beli, Van Egmondt, Van Meer en Van Virneburg komt Haps uiteindelijk in 1523 in handen van Oswald van den Bergh, heer van Boxmeer. Via verervingen komt het huis via de familie van den Bergh in handen van de familie von Hohenzollern Sigmaringen.
Er is geen middeleeuwse bebouwing meer zichtbaar.
Het terrein is. Er bevinden zich nog wel wat baksteenpuinresten in de grond, maar meer is eerder bij kleinschalig booronderzoek niet aangetroffen. Voorheen waren ook nog de sporen van de gracht waarneembaar in het landschap, maar niet langer. Het AMK terrein is een archeologisch Rijksmonument, maar onder een andere toponiem, namelijk 'Kasteel Gravenhof'. Een gedeelte van het terrein is verstoord toen er in 2005 riolering werd aangelegd in het zuidelijke gedeelte van het terrein, zonder voorafgaand archeologisch onderzoek.
Vermoedelijk lag het Huis te Haps ten oosten van de Burgemeester Moorenstraat. Dat is de locatie waarop de Kadastrale minuut nog een (mogelijk) overblijfsel te zien is van wat ooit een grachtencomplex was. Het AMK terrein aldaar is een archeologisch Rijksmonument, maar de toponiem die er aan hangt is 'kasteel Gravenhof'. Van dit kasteel is geen literatuur en van kasteel Haps is geen locatie 'bekend'. Op sommige kaarten wordt deze omgeving ook wel aangeduidt met 'Loo', omdat nabij de waterpartij een bos te vinden was. -De gegevens omtrent 'Gravenhof': verwarrend, maar geen kasteel. Het beschermde AMK terrein dat nu bekend staat onder de toponiem Gravenhof moet de locatie zijn waar het kasteel van Haps heeft gestaan (Hapsche Loo). Gravenhof (de naam) is waarschijnlijk een van de hoven die bij de Uitheemsche leenen hoorde van Gelderland nabij Haps (2 hoven en een huis). Mogelijk de locatie op de kadastrale minuut waar de Herberg toen stond (nabij nr 355), want dat is het gebied dat in de huidige atlas wordt aangeduid als 'gravenhof'. Wel heel gek dat bij dat hele AMK terrein de sugesstie niet wordt gedaan dat het Huys Haps kan zijn. Maar van dat kasteel wordt dan weer geen locatie gegeven in de literatuur/bronnen.- De laatst bekende bezitter van de grond van het kasteel staat in Van der Aa (Van der Aa dl. 5, 127): Meneer F. van Landschot, uit 's Hertogenbosch. Volgens de kadastrale minuut (ongeveer 10/20 jaar vóór Van der Aa) is de begrachte grond in het bezit van Wouter Heeren, een koopman uit 's Hertogenbosch. Mogelijk heeft Heeren het verkocht aan Van Landschot. Hoe kan het dat het niet bekend is waar het Huys van Haps heeft gestaan? De laatste gevonden vermelding van het huis is te vinden in de regestenlijst van Archief Huis Bergh: nr. 2733 spreekt in 1554 dat de graaf van Berghe opnieuw beleend wordt met huys en heerlijkheid Haeps. Mogelijk was er toen al geen sprake meer van een bewoonbaar huis, want de voorlaatste vermelding van het huis komt uit 1523 (nr. 2034 uit de Regestenlijst) waar wordt gesproken over de verwoesting van Huys Haps. Waarschijnlijk is dat ook de reden dat het Huys Haps niet wordt genoemd in de 18e eeuwse beschrijving van het dorp Haps in de Tegenwoordige Staat.
foto de Gelderlander
Informatiebord op de plaats waar het kasteel Huis te Haps was gelegen.
Een project van de stichting Haps Heem betreft het meer bekend maken van het kasteel van Haps. Of beter is eigenlijk het bekend maken met de locatie waar het gestaan heeft. Van het kasteel is niets meer zichtbaar. Alleen een gedeelte van de wal die tussen de grachten van het kasteel gelegen heeft is nog gedeeltelijk zichtbaar. Het is nu een zandweg de weilanden in. In overleg met de gemeente wordt een bij het kasteelterrein een bord geplaatst met tekst en foto’s. Tevens zal er een verwijzing vanaf de Kerkstraat richting terrein aangebracht worden. Haps Heem hoopt in een later stadium, samen met de eigenaar, de wal iets meer accent te geven in het landschap, zoals die er vroeger uitgezien moet hebben.
Info Stichting Haps Heem.